„SPÓŁKA CYWILNA. ZAWIŁOŚCI PRAWNE” -CZĘŚĆ TRZECIA

Kto reprezentuje spółkę? Jak prowadzić spółkę? Jakie działania obejmują czynności nagłe? Jaka jest różnica pomiędzy czynnościami zwykłego zarządu a przekraczającymi zwykły zarząd? W tym artykule poruszymy wszystkie te zagadnienia. Jesteś gotowy na kolejną dawkę wiedzy? Ruszajmy!

1. wspólnicy mogą sami określić zasady dotyczące reprezentowania spółki (umową spółki, inną umową wspólników lub uchwałą).

• późniejsza uchwała zmieniająca sposób reprezentacji powinna zapaść jednomyślnie

2. w braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik spółki cywilnej jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw (art. 866 k.c.)

• umocowanie obejmuje stosunki zewnętrzne i wewnętrzne
• w przypadku konfliktu interesów pomiędzy spółką a wspólnikiem – umocowanie jest wyłączone
• przekroczenie zakresu umocowania – czynność należy oceniać przez pryzmat art. 103 i 104 k.c. – odmiennie A. Nowacki (stroną czynności prawnej dokonanej przez spółkę jest sam wspólnik, nie są nią natomiast inni wspólnicy spółki – spółka jako taka nie posiada podmiotowości prawnej stąd brak możliwości zastosowania zarówno art. 103 jak i art. 39 k.c.)

3. wspólnicy mający prawo reprezentacji spółki (nie są jej organami, ale przedstawicielami ustawowymi)

Jeśli wspólnicy nie określili zasad dotyczących reprezentowania spółki umową spółki, inną umową wspólników lub uchwałą, zastosowanie znajdą przepisy kodeksu cywilnego, dotyczące prowadzenia jej spraw. Przyjęcie kodeksowego modelu reprezentacji jest rozwiązaniem stanowiącym zagrożenie dla interesów kontrahentów spółki, a także dla interesów samych wspólników. W przypadku braku modyfikacji w umowie spółki kodeksowego modelu reprezentacji, konieczne będzie każdorazowe (kazuistyczne) ustalanie czy dana czynność mieści się w zakresie zwykłych czynności, czy też nie – tak M. Gutowski w komentarzu do k.c.

Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki art. 865 § 1 k.c.:

• wspólnicy mogą powierzyć prowadzenie spraw spółki osobom trzecim
• nie można powierzyć prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników art. 38 k.s.h. stosowany per analogiam
• zakaz pobierania przez wspólnika wynagrodzenia z tytułu prowadzenia spraw spółki – prowadzenie spraw wynika z istoty członkostwa
• zakaz zawierania przez wspólnika umów o pracę, których przedmiotem byłoby prowadzenie spraw spółki
• zakaz zawierania innego typu umów cywilnych odrębnych od stosunku spółki z tytułu których wspólnik otrzymywałby wynagrodzenie za prowadzenie spraw spółki np. umowy zlecenia
• gdy w umowie wyłączono wspólnika od prowadzenia spraw spółki – nie przysługuje mu prawo jej reprezentowania
• uchylanie się od prowadzenia spraw spółki przez wspólnika może zostać uznane za naruszenie umowy i prowadzić do powstania odpowiedzialności odszkodowawczej względem pozostałych wspólników.

Przepisy ustawowe będą miały zastosowanie w sytuacji, gdy umowa spółki, późniejsza umowa pomiędzy wspólnikami zawarta w toku ich działalności w ramach spółki cywilnej lub podjęta przez nich uchwała nie będzie stanowiła inaczej.

CZYNNOŚCI ZWYKŁEGO ZARZĄDU (zwykłe czynności spółki)

1. termin zwykłe czynności spółki wykazuje zbieżność znaczeniową z określeniem czynności zwykłego zarządu, którym posługuje się ustawodawca w art. 201 k.c. – tak. K. Pietrzykowski w komentarzu do k.c.

2. obejmują działania, które są niezbędne, aby spółka mogła prawidłowo funkcjonować w obrocie tj.:

• podejmowanie podstawowych decyzji biznesowych
• podnoszenie zarzutu w postępowaniu egzekucyjnym – wyrok WSA w Białymstoku z dnia 29.02.2012 r., I SA/Bk 4/12
• zawarcie przez wspólników umowy ubezpieczenia mienia z zakładem ubezpieczeń a także dochodzenie roszczeń z tytułu niewykonania wyżej wskazanej umowy – wyrok SN z 11.02.2009 r., V CSK 325/08

ugoda pozasądowa oraz oświadczenie o zrzeczeniu się roszczenia i cofnięcia pozwu podpisane tylko przez jednego wspólnika spółki prawa cywilnego podlega ocenie tych czynności z punktu widzenia art. 865 par. 2 i 866 k.c. – postanowienie SA w Warszawie z dnia 12.07.1996 r., I ACr 659/96

3. czynności zwykłego zarządu może wykonywać każdy ze wspólników pod warunkiem, że żaden z pozostałych wspólników nie zgłosi sprzeciwu art. 865 § 2 k.c.:

• sprzeciw przysługuje każdemu wspólnikowi i nie wymaga żadnej formy
• sprzeciw musi dotyczyć konkretnej czynności
• sprzeciw musi być zgłoszony do czasu zakończenia podważanej czynności, w przypadku czynności złożonych – do czasu zakończenia ostatniej z nich

4. w przypadku sprzeciwu niezbędne jest podjęcie uchwały zezwalającej na dokonanie czynności

• gdy umowa spółki nie określa zasad i trybu podejmowania uchwał – uchwałę podejmują wszyscy wspólnicy albo wszyscy z wyłączeniem tego, który zgłosił sprzeciw (tak doktryna)

CZYNNOŚCI PRZEKRACZAJĄCE ZWYKŁY ZARZĄD (czynności przekraczające zwykłe czynności)

1. termin czynności przekraczające zwykłe czynności spółki wykazuje zbieżność znaczeniową z określeniem czynności przekraczające zwykły zarząd, którym posługuje się ustawodawca w art. 199 k.c. – tak. K. Pietrzykowski w komentarzu do k.c.

w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki ich podjęcie wymaga uprzedniej uchwały wspólników

• uchwały w spółce cywilnej nie muszą zapadać w formie pisemnej, dopuszczalne jest ich podejmowanie w formie ustnej
• ustawa nie określa czy uchwała musi mieć charakter jednomyślny – możliwość wprowadzenia innego progu

2. w umowie spółki warto wskazać te czynności, które wspólnicy uznają za przekraczające zakres zwykłego zarządu – nie istnieje ustawowy katalog czynności, które przekraczają zwykły zarząd

3. w orzecznictwie i doktrynie wskazuje się, że do czynności przekraczających zwykły zarząd należą np.:

• czynności prowadzące do rozporządzenia majątkiem należącym do wspólników
• czynności wiążące się ze zmianą przeznaczenia majątku
• czynności związane ze zmianą gospodarowania lub poczynieniem inwestycji
• wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości – tak K. Kubala
• prowadzenie postepowania podatkowego – postanowienie WSA w Olsztynie z dnia 04.08.2010 r., I SA/OI 286/10

CZYNNOŚCI NAGŁE

1. określenie „nagła”:

• inaczej pilna, nie podlegająca zwłoce
• podkreślająca związek jej charakteru z czynnikiem czasu – jeżeli z braku wystarczającego czasu, nie można było spowodować podjęcia koniecznej uchwały lub zwrócić się o dokonanie czynności do upoważnionych wspólników.
• nie stanowi środka przezwyciężania uprzedniego sprzeciwu innych wspólników przeciwko podejmowaniu określonej czynności.
• w sytuacji zgłoszenia sprzeciwu, podjęcie czynności w trybie nagłym będzie możliwe, jeżeli po jego zgłoszeniu doszło do zmiany okoliczności wymagającej natychmiastowego działania. (Wyrok SN z dnia 03.04.2001 r, I CKN 1370/98)

2. uprawniony do czynności nagłej jest każdy ze wspólników, niezależnie od tego czy będzie to czynność zwykłego zarządu czy przekraczająca zwykły zarząd np. wytoczenie powództwa ekscydencyjnego, zmierzającego do ochrony majątku wspólnego spółki – wyrok SN dnia 04.12.1997 r., III CKN 269/97

Modyfikacja zasad prowadzenia spraw spółki względem zasad wypływających z przepisów kodeksu cywilnego wymaga dokonania też zmiany w zakresie reprezentowania spółki.